راتیان نوآوری و خلاقیت
اولین گام در فرایند تولید صنعتی، فراهم کردن مواد اولیه است. سنگ گچ ماده‌ای است که به عنوان ماده اولیه برای تولید پودر گچ در واحدهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خوشبختانه ایران دارای معادن بسیار غنی از سنگ گچ است و از نظر تامین این ماده کاملاً مستقل عمل می‌کند.
به گفته متخصصان زمین‌شناسی، ایران دارای بزرگترین ذخایر گچ جهان است که در برخی مناطق خلوص آن به طرز شگفت‌انگیزی بالا است. منطقه‌ای که به این لحاظ اهمیت زیادی دارد، شهر سمنان است که به دلیل شرایط اقلیمی و موقعیت جغرافیایی خاص، ذخایر عظیمی از گچ با درجه خلوص بالا در خود جای داده است. رنگ سفید سنگ گچ یکی از ویژگی‌های مهم آن است که به راحتی قابل تشخیص می‌باشد، البته ناخالصی‌ها ممکن است باعث تغییر رنگ این ماده شوند.
گچ به عنوان یکی از مواد معدنی به صورت طبیعی در قالب سنگ گچ وجود دارد و ترکیب شیمیایی آن سولفات کلسیم آبدار است. این ماده ارزشمند در بسیاری از صنایع، به ویژه در صنعت ساختمان‌سازی کاربردهای متعددی دارد.
موارد استفاده از گچ
گچ کاربردهای متنوعی در صنعت ساختمان‌سازی دارد. برای مثال از این ماده در اندود کردن دیوارها و سقف‌ها برای ایجاد سطح صاف جهت رنگ‌آمیزی یا انجام تزئینات استفاده می‌شود. همچنین گچ در تولید قطعات پیش‌ساخته و گچ‌بری‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. علاوه بر این، در ساخت سقف‌های طاق ضربی و همچنین به عنوان ملات برای چسباندن آجر در تیغه‌چینی‌های داخلی استفاده می‌شود.
انواع گچ در صنعت گچ‌کاری
گچ گیپتون: این نوع از گچ ترکیبی از گچ معمولی و مواد چسبنده مانند سریشم است.
گچ عاج: دانه‌بندی بسیار نرم و میکرونیزه دارد.
گچ مرمر: این نوع گچ بدون آب مولکولی است و پس از پخت مجدد، به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت شناخته می‌شود.
منابع گچ
سنگ گچ به طور طبیعی در طبیعت فراوان است و با انجام عملیات پخت و آسیاب کردن به گچ تبدیل می‌شود. این ماده در بسیاری از نقاط ایران، به ویژه در مناطق کویری و مرکزی کشور یافت می‌شود. سنگ گچ اغلب به صورت ترکیب با سایر مواد مانند کربن یا اکسیدهای آهن یافت می‌شود و به دو شکل سولفات کلسیم آبدار (که به آن ژیپس نیز می‌گویند) و سولفات کلسیم بدون آب (ایندریت) وجود دارد.
خواص گچ
زودگیر بودن: ملات گچ یکی از ملات‌هایی است که به دلیل سرعت بالای گیرش، حدود 10 دقیقه پس از اعمال، سخت می‌شود. این ویژگی امکان ساخت تیغه‌های نازک (حدود 5 سانتی‌متر) و همچنین طاق‌های ضربی را فراهم می‌سازد، به گونه‌ای که ردیف آجرهای قبلی پیش از افزودن ردیف جدید، به طور کامل سخت شده و در محل ثابت باقی می‌مانند.
خاصیت ازدیاد حجم: گچ تنها ملاتی است که هنگام سخت شدن حدود 1 درصد به حجم خود افزوده و پس از خشک شدن کاهش حجم ندارد. این ویژگی منحصربه‌فرد باعث می‌شود که بتوان سطوح گسترده‌ای را با گچ پوشش داد، چرا که در هنگام گیرش، افزایش حجم گچ موجب پر شدن تمامی حفره‌ها و منافذ سطحی شده و از ایجاد ترک و شکاف جلوگیری می‌کند. این امر محیط داخلی را نیز بهداشتی‌تر می‌کند، زیرا مانع از لانه‌سازی حشرات می‌شود.
مقاوم در برابر آتش: گچ سخت شده، به علت داشتن دو مولکول آب تبلور، در برابر حرارت آتش مقاومت می‌کند. زمان قرار گرفتن گچ در برابر حرارت این آب تبلور آزاد شده و به عنوان لایه‌ای از آب در مقابل آتش عمل می‌کند. این وپژگی به گچ این امکان را می دهد که به مدت دو تا سه ساعت از نفوذ آتش به سایر بخش ها جلوگیری کند.
خاصیت آکوستیکی: گچ در برابر امواج های صوتی به خوبی عمل می کند و توانایی جذب ۶۰ الی ۷۰ درصد این ارتعاشاعات را دارد.همچنین از انعکاس آن جلوگیری می کند. این مقدار جذب صدا برای فضا و محیط های داخلی مانند اتاق‌های مسکونی، کلاس‌های درس و سالن‌های کوچک کنفرانس کافی می باشد. البته برای سالن‌های بزرگ موسیقی و تئاتر، نیاز به تجهیزات مجهز تر آکوستیک خواهد بود.
ارزانی: به دلیل دسترسی آسان و قیمت مناسب، گچ یکی از مصالح ساختمانی پرکاربرد است. چنانچه قیمت گچ افزایش یابد، ممکن است تا حد زیادی از میزان استفاده آن کاسته شود.
خاصیت پلاستیکی: گچ دارای خاصیت شکل‌پذیری بسیار بالاست که امکان ایجاد اشکال و نقوش زیبا را توسط هنر گچ‌بری فراهم می‌سازد. همچنین می‌توان سطوح وسیعی را با این ماده پوشش داد و به فضاهای داخلی ساختمان زیبایی بخشید.
رنگ: پس از مصرف و خشک شدن، ملات گچ به رنگ سفید درمی‌آید و این سفیدی به ساختمان جلوه خاصی می‌بخشد. به همین دلیل، گچ یکی از بهترین پوشش‌ها برای سطوح داخلی ساختمان محسوب می‌شود.
خاصیت رنگ‌پذیری: پس از خشک شدن، اندود گچ تقریباً هر نوع رنگی را به خود می‌پذیرد. این ویژگی امکان رنگ‌آمیزی فضاهای مختلف داخلی را با رنگ‌های دلخواه فراهم می‌کند و بنابراین، گچ گزینه‌ای مناسب برای پوشش دیوارهای داخلی ساختمان به شمار می‌آید.
معایب استفاده از گچ
عدم مقاومت در برابر آب: گچ در برابر آب و رطوبت دارای مقاومت ضعیفی است. لایه‌های گچ که به عنوان سفیدکاری در دیوارها استفاده می‌شوند، به سرعت در معرض رطوبت دچار طبله شدگی می‌شوند و این امر موجب جدا شدن آن‌ها از سطح دیوار می‌گردد. پس از رفع رطوبت و خشک شدن محل، گچ طبله شده به حالت اولیه خود برنمی‌گردد. از این رو، استفاده از گچ در مکان‌هایی که با آب تماس دارند، نظیر سرویس‌های بهداشتی، حمام، آشپزخانه و همچنین در مناطق مرطوب باید اجتناب شود. با این حال، امکان تولید گچ‌های مقاوم در برابر رطوبت، مانند گچ مرمر، وجود دارد. علاوه بر این، برای افزایش مقاومت گچ در برابر رطوبت، می‌توان از چند لایه رنگ روغن بر روی آن استفاده کرد، هرچند این اقدام نمی‌تواند به طور کامل گچ را در برابر آب مقاوم نماید.
ایجاد خوردگی در فلزات: گچ می‌تواند با فلزات مختلفی همچون آهن، سرب و روی واکنش شیمیایی نشان دهد. این واکنش‌ها منجر به تولید سولفات‌هایی می‌شود که باعث خوردگی و زنگ‌زدگی فلزات می‌گردند.